ภูเขาน้ำแข็ง

เรื่องวัยรุ่นรุมทำร้ายชายพิการจนถึงเสียชีวิตนั้น เป็น tip of the iceberg หรือ ยอดของภูเขาน้ำแข็ง

นักวิทยาศาสตร์ประมาณว่า ภูเขาน้ำแข็งลูกหนึ่งๆ นั้น ส่วนที่โผล่ขึ้นมาให้เรามองเห็นเป็นเพียง 1 ใน 8 ของภูเขาทั้งลูก ส่วนอีก 7 ใน 8 นั้นมองไม่เห็นเพราะซ่อนอยู่ใต้ระดับน้ำทะเล

พูดง่ายๆก็คือ ที่เห็นนั้นนิดเดียว ที่ไม่เห็น ยังมีอีกเยอะ
ปัญหาของเด็กไทย ทั้งเด็กเล็ก เด็กโต ที่เราเห็นและหนักใจกันอยู่นั้น มันเป็นแค่ออร์เดิฟ ส่วนเมนคอร์สนั้น ยังไม่มาที

ปัญหาที่เราเห็นตามหน้าหนังสือพิมพ์ ตามข่าวในโทรทัศน์นั้นเป็นเพียงส่วนน้อยที่โผล่ขึ้นมา ปัญหาที่ซ่อนอยู่ข้างล่างยังมีอีกมากมาย

โจ๋แทงคนตาย เป็นธงแดงที่ชี้ถึงความล้มเหลวของทุกระบบย่อยในสังคม

ระบบบุคคล (individual subsystem) ก็คือ ตัววัยรุ่นเองไม่สามารถควบคุมความโกรธ ความไม่พอใจที่เกิดขึ้นภายในตน พูดง่ายๆว่า ระงับโทสะ ไม่เป็น ยับยั้งตัวเองไม่เป็น ไม่มี self-regulation ควบคุมตัวเองไม่ได้ อาจเป็นเพราะสมองส่วน prefrontal cortex ที่ทำหน้าที่ควบคุมอารมณ์มีความบกพร่อง (สาเหตุที่สมองทำหน้าที่ไม่ดีอาจเป็นเพราะสมองมีปัญหาทางชีวภาพ หรือเพราะสมองไม่เคยถูกฝึกในเรื่องการควบคุมอารมณ์ พอถึงเวลาที่อารมณ์โกรธท่วมท้น ก็เลยคุมไม่ได้-พวก spoiled brat ทั้งหลายก็เข้าข่ายนี้)

ระบบครอบครัว (family subsystem) พ่อแม่ล้มเหลวในการสร้างคุณลักษณะชีวิตที่ดีในตัวของลูก เช่น ความเมตตากรุณา การเห็นถึงคุณค่าของชีวิต ความเห็นอกเห็นใจ เอาใจเขามาใส่ใจเรา
จริงๆแล้ว การก่อร่างสร้างคุณลักษณะชีวิตที่ดีนั้นเป็นหน้าที่ของครอบครัว พ่อแม่เป็นผู้ที่เพาะเมล็ดพันธุ์แห่งคุณธรรมจริยธรรมในชีวิตของลูก แต่พ่อแม่ทุกวันนี้ไม่มีเวลา การทำมาหากิน สร้างเนื้อสร้างตัว ซื้อรถ ผ่อนบ้าน กลายเป็นเรื่องรีบด่วน เวลาน้อยนิดของพ่อแม่หลายคนหมดไปกับสมาร์ทโฟน พ่อแม่หลายคนคุยไลน์มากกว่าคุยกับลูก!

ดังนั้นแม้พ่อแม่จะเป็นคนดี แม้เขาจะเคยเพาะเมล็ดพันธุ์แห่งคุณธรรมความดีไว้เมื่อตอนลูกยังเล็ก แต่หากไม่ได้รดน้ำพรวนดิน ดูแลอย่างต่อเนื่อง ต้นอ่อนที่กำลังแตกหน่อ ก็เหี่ยวเฉาไปได้

ระบบโรงเรียน (school subsystem) ในการสร้างคุณลักษณะชีวิตที่ดีในตัวของเด็ก โรงเรียนควรเป็นระบบที่ช่วยเสริมในสิ่งที่พ่อแม่ได้เริ่มต้นไว้ หรือเติมเต็มในสิ่งที่พ่อแม่ทำไม่ได้หรือทำขาดไป แต่การเรียนการสอนในปัจจุบันละเลยสิ่งนี้ เราเน้นความฉลาด เพื่อความก้าวหน้าและความสำเร็จในชีวิตเฉพาะตัว มากเกินไปโรงเรียนไม่สามารถสร้างบรรยากาศแห่งความเอื้ออาทร และความรักในการเรียนรู้ การยอมรับนับถือในความแตกต่าง รวมทั้งความรู้สึกปลอดภัย ขึ้นมาได้ (นักเรียนจึงแก่งแย่ง ชิงดี รังแกกัน จนหลายคนซึมเศร้า เรียนไม่ได้)

ระบบสังคม (society) สังคมเป็นระบบใหญ่ที่ต้องมีการจัดการที่ดีพอ จึงจะทำให้ระบบย่อยที่กล่าวมา ดำรงอยู่ได้อย่างสงบสุข แต่ในปัจจุบันสังคมไทย “ป่วย” หลายโรคจริงๆ

สังคมเน้นวัตถุ และการเอาตัวรอด ค่านิยมเป็นแบบผิวเผิน ง่ายๆ ไม่ลึกซึ้ง เน้นความสำเร็จมากกว่าความดีงาม เน้นเงินและอำนาจ มากกว่าความถูกต้อง เด็กรุ่นใหม่ที่เติบโตขึ้นมาก็จะมีชีวิตที่โฟกัสเฉพาะสิ่งผิวเผินภายนอกเท่านั้น ขาดความลึกซึ้งในชีวิต กฎหมายของบ้านเมืองก็ไม่ศักดิ์สิทธิ์ ไม่มีใครเกรงกลัว
ผู้ที่มีอำนาจก็ขาดความรับผิดชอบ ผู้ที่มีอิทธิพลพอที่จะทำให้สังคมดีขึ้นก็กลับละเลยโอกาส ที่จะสร้างสิ่งดีๆให้เกิดขึ้นในสังคม

อยากให้มองเรื่องโจ๋ฆ่าคนพิการ แบบลึกๆ อย่ามองแค่ tip of the iceberg เพราะมองเฉพาะที่ตรงนั้น ก็ได้แต่ความรู้สึกกลัว รู้สึกไม่ปลอดภัย ได้แต่คำถามว่า จะลงโทษอย่างไร ควรประหารหรือไม่
มองให้ลึกลงไปใต้ระดับน้ำทะเล แล้วจะเห็นว่า มันต้องรื้อใหม่แก้ใหม่ทุกระบบ

และเราทุกคนต้องช่วยกัน คนละไม้คนละมือ

คงไม่ต้องรอจนแก่ตายหรอก สังคมนี้…ต้องดีขึ้น!